Met de komst van het nieuwe GLB en de gekoppelde vergroeningsmaatregelen, krijgt biodiversiteit op het platteland hernieuwde aandacht. Heggen vervullen in het Nederlandse cultuurlandschap een belangrijke ecologische functie. Zij vormen een ecologisch netwerk van waaruit vogels, insecten en reptielen zich kunnen verspreiden. Door de uitvinding van het prikkeldraad het aantal heggen in Nederland sterk gedaald. Hiermee is ook het aanzicht van het platteland veranderd. Gelukkig komen heggen nog wel op allerlei plaatsen voor: in het veld, rond het boerenerf, boomgaarden, landgoederen, kerkenpaden, in uiterwaarden en rond essen. Heggen kunnen bestaan uit een variatie aan soorten, zoals de haagbeuk, kornoelje, sleedoorn, hazelaar, wilde lijsterbes, kardinaalsmuts, diverse rozensoorten, meidoorn.
Om heggen en andere meerjarige landschapselementen rendabel te maken op het moderne landbouwbedrijf, ligt de uitdaging bij het combineren van functies. Bijvoorbeeld om heggen ook te gebruiken als veevoeder of als alternatieve energiebron.
Voor twee heggen zijn de meerwaarde voor het vee en de omgeving in beeld gebracht, aan de hand van de droge stof opbrengsten, de nectar- en stuifmeelwaarden voor bijen, bessen voor vogels en enkele voederwaarden van de bladeren (Tabel 1).
De meerwaarden van bovengenoemde heggen zijn in beeld gebracht aan de hand van drachtplantenlijst van Imkerpedia, bessenkalender van de Vogelbescherming en de voederwaardentabel van Praktijknetwerk Voederbomen en Multifunctioneel Landgebruik.
Tabel 1. Meerwaarden van twee heggen in beeld
Heg bestaande uit Gewone esdoorn, Veldesdoorn, Lijsterbes en Hazelaar in gebruik als erfafscheiding
De eerste heg is ca. 2 meter hoog en bestaat uit 4 soorten: Gewone esdoorn, veldesdoorn, lijsterbes en hazelaar (Figuur 1). De voorgaande snoeidatum van de heg was in juni 2013. De droge stof opbrengst in september 2013 bedroeg 74 kg ds/ha aan twijgen en bladeren. De jaarproductie zal iets hoger zijn maar is nog niet hoog. Qua mineralensamenstelling van de bladeren is het wel aanvullend op gras. Met name het calciumgehalte van bladeren is een stuk hoger, net als mangaan en koper voor een aantal soorten. Naast veevoer is deze heg een stuifmeelleverancier in het vroege voorjaar voor bijen en andere nuttige insecten, en levert bessen voor vogels gedurende de zomer en najaar.
Heg 2 bestaande uit Meidoorn, Sleedoorn, Rode en Gele Kornoelje en Gelderse Roos in gebruik als veekering
De tweede heg bestaat uit 5 soorten: Meidoorn, Sleedoorn, Rode en Gele Kornoelje en Gelderse Roos (Figuur 2). De voorgaande snoeibeurt was een jaar geleden, in oktober 2012. De Droge stof opbrengst was ruim 500 kg ds/ha. Deze heg levert aan het einde van de winter en het vroege voorjaar al stuifmeel voor insecten. Gedurende de hele winter zijn er bessen voor vogels te vinden.