Geiten gaan de bomen in

Geplaatst op door

De melkgeiten van Anton van de Bruggen (Tilburg) zijn voor het eerst de voederbomen in gegaan. In april 2011 zijn er verschillende wilgencultivars aangeplant in de wei, waar de geiten aan kunnen knabbelen. Geiten zijn zogenaamde “intermediate feeders”, het liefst eten ze een mengsel van gras, bladeren en kleine takjes door elkaar. De geiten mogen nu knabbelen aan 1 jaar oude takken (vorig jaar gesnoeid) en 2 jaar oude takken. Bij het knabbelen worden de geiten geobserveerd door een student van CAH Dronten. Interessant is dat de geiten de bomen niet alleen gebruiken om op te eten maar ook de stam gebruiken om hun horens en kop te schuren. Aangezien hierbij de bast beschadigd is het de vraag of de bomen dit overleven. Dit is een van de zaken die de het komend jaar wordt opgevolgd. De komende tijd wordt er steeds een deel van de wilgen opengesteld voor de geiten. Op zonnige, droge dagen kan het dus goed zijn dat u op de “Torentjeshoeve” een kudde witte geiten aan de wilgen ziet knabbelen.

Geiten een als eerste de groene blaadjes van de 1-jarige wilgen

Geiten een als eerste de groene blaadjes van de 1-jarige wilgen

Schuren van horens langs wilgenstam

Geiten gebruiken de bomen niet alleen om op te eten, maar ook schuren ze met hun kop en horens langs de stam

Het Praktijknetwerk Voederbomen is opgericht door het Overlegplatvorm Duinboeren en het Louis Bolk Instituut om de verschillende functies van bomen in het agrarisch landschap te belichten. Eén van deze functies is de voederwaarde, die we ook onderzoeken.

Bezoek agroforestry aanplant in België

Geplaatst op door

Woensdag 29 september bezocht het Praktijknetwerk Voederbomen een agroforestry proef van het (Vlaamse) Consortium Agroforestry op een eigendom van Groep Mouton te Lochristi (België).

Bert van Gils, onderzoeker aan het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO), verwelkomde de groep met 22 veehouders en geïnteresseerden en nam hen mee het land op, naar de akkers die gecombineerd worden met  kersen-, essen-, notenbomen en populieren. De bomen zijn in rijen aangeplant met ruime tussenbreedte, bedoeld om hoge kwaliteit zaaghout te produceren, of mogelijk zelfs fineerhout. In het veld werd er door de deelnemers gediscussieerd over de keuze van boomsoorten en het beplantingsschema. Er kan uit veel boomsoorten gekozen worden, waarvan elke soort verschilt in bijvoorbeeld de kwaliteit en toepassing van het hout, groeisnelheid, omlooptijd, standplaatsgeschiktheid en ziektegevoeligheid. Een mengsel van bomen met verschillende oogsttijdstippen biedt mogelijk soelaas om de grond nog efficiënter in de tijd te benutten. Daarnaast moet het akkerbouwgewas waarmee gecombineerd wordt zo min mogelijk schaduw of concurrentie ondervinden (water en nutriënten).
Duidelijk is dat er zeer veel mogelijkheden zijn om akkerbouw met boomteelt te combineren! Voordat op aanplant over gegaan kan worden moeten er veel spreekwoordelijke knopen worden “doorgehakt”.

Bekijk hier een presentatie van het ILVO en de Universiteit Gent over agroforestry waarin deze keuzemogelijkheden aan bod komen.

Bespreken van keuzemogelijkheden agroforestry in het veld

Bespreken van keuzemogelijkheden van agroforestry in het veld. Hier is gekozen voor een combinatie van tarwe (reeds geoogst) en kersenbomen.

 

Voederbomen zijn ook drankbomen

Geplaatst op door

Voor de creatieve koks of wijnliefhebbers onder ons is het leuk om te weten dat bomen niet alleen nuttig zijn als landschapselement, als energiebron of voedergewas, maar bomen ook gebruikt kunnen worden voor ingrediënten van mousserende drank. Het sap van de berk bijvoorbeeld, is bruikbaar voor het maken van berkenwijn.

Berkenwijn heeft een lange historie en is weer nieuw leven in geblazen. Aan de hand van het originele receptuur uit 1785 wordt het in Zweden tegenwoordig weer geproduceerd. Het berkensap afkomstig van berken op mineraalrijke bodem, wordt afgetapt en verwerkt tot een mousserende wijn. De smaak schijnt bitterzoet te zijn, met een aroma van berk, vlier en peer.

Kijk hier voor meer informatie.

Agroforestry onderdeel van excursie naar België

Geplaatst op door

Woensdag 29 Augustus 2012 organiseren Overlegplatvorm Duinboeren en het Louis Bolk Instituut een excursie voor veehouders.

Vertrek vanaf De Druiventros in Berkel-Enschot om 9.00.
Retour om 16.30

Het beloofd een uitgebreid programma te worden:
– Mengselproeven van rietzwenkgras met Engels en Italiaans raaigras, en klaver
– Nieuwe rassen rietzwenkgras
– Gebruik van compost in de veehouderij
– Vergelijk van maïs met sorghum
– Ervaringen met graslandvernieuwing en doorzaaien
– Agroforestry: teelt van bomen in combinatie met gras- en bouwland

Opgeven voor 22 augustus bij: Emiel Ansems

EURAF nieuwsbrief en conferentie

Geplaatst op door

De European Agroforestry Federation (EURAF) heeft voor het eerst een nieuwsbrief uitgebracht.
Hierin worden de doestellingen en de oprichting van de EURAF besproken en de Agroforestry activiteiten die plaatsvinden in Europa.
Aangekondigd wordt onder andere de EURAF Conferentie van 9-10 Oktober 2012 in Brussel.

De nieuwsbrief is hier te downloaden:
European Agroforestry Federation Newsletter 1 August 2012

Eerste proef met blad oogsten

Geplaatst op door

Eén van de uitdagingen van het Praktijknetwerk Voederbomen is het efficiënt gescheiden oogsten van bladeren en takken. De bladeren kunnen dan bijvoorbeeld verwerkt worden in de kuil en de takken afgevoerd voor alternatieve energieopwekking.

Via via kwam het netwerk uit bij Wout van de Belt, een rietsnijder die zelf een machine heeft ontwikkeld om riet te schonen. Nadat het riet is gesneden moeten grassen en kruiden die tussen het riet zitten worden verwijderd. Dit gebeurt normaal gesproken in het veld, vandaar dat de machine op diesel draait en verrijdbaar is.

We hebben de proef op de som genomen om te testen of de machine ook bladeren van wilgentakken kan scheiden en dit bleek goed te gaan. Maar er zijn ook verbeterpunten. De bladeren worden nog niet opgevangen en de machine maakt veel lawaai.

Testen machine om bladeren en takken te scheiden

Gescheiden oogsten van bladeren en takken

 

Resultaat: gescheiden blad

Resultaat: gescheiden blad

Resultaat: takken gescheiden van het blad

Resultaat: takken gescheiden van het blad

 

Bomen als voer: voederbomen

Geplaatst op door

Het praktijknetwerk Voederbomen en Multifunctioneel Landgebruik experimenteert met silvo-pastorale systemen voor geiten- en melkveehouderijen. In silvo-pastorale systemen wordt weidegrond gecombineerd met boomteelt. Er zijn bij verschillende veehouderijbedrijven bomen aangeplant in de wei. De productie en voederwaarden en de gehaltes aan mineralen en sporenelementen in het blad van vier boomsoorten wordt gedurende het seizoen gemonitord.
Ook zijn ervaringen uit de dierentuinwereld waardevol. Aangezien dierentuinen takken en bladeren voeren aan een groot aantal exotische dieren, is het interessant om de kennis over soortkeuze en voederwaarden uit te wisselen. Een gezamenlijke uitdaging is het efficiënt oogsten van bladeren, waar nu nog veel handwerk bij komt kijken. De komende maanden gaan we verschillende oogstmachines uitproberen.

Voederbomen voor de houtkachel

Geplaatst op door

In februari heeft het Praktijknetwerk voederbomen & multifunctioneel landgebruik  een avond georganiseerd in alternatieve energie-installaties. Marc van Bemmel van Wooddrying and Energy Systems (www.weswood.nl) gaf aan 15 geïnteresseerden een inleiding over zijn ervaringen met de installatie van houtgestookte energiesystemen. De onderwerpen die behandeld werden zijn (zie Powerpoint);

  • Techniek; Kachel, Brandstof, Opslag en Logistiek
  • Kansen en beperkingen gebruik van eigen hout; Hoeveelheden en welke kwaliteit
  • Wet- en regelgeving (milieu eisen)
  • Subsidiemogelijkheden
  • Kosten en Baten berekening van een aantal concrete voorbeelden

Bij de aanschaf van een installatie is het van belang:

  • “Bezint eer…….”. Er zijn veel goede installaties te koop maar ook evenveel niet goede. De houtkachel- en biomassahandel is jong en nog volop in ontwikkeling en er zijn veel “minder betrouwbare” partijen actief. Verdiep je zelf goed in materie en laat je niet verleiden door aanlokkelijke prijzen, berekeningen en “….alles komt goed…” afspraken. Voor je het weet heb je een installatie en/of brandstof gekocht waardoor er te vaak een dure monteur aan sleutelt, er continue geregeld en afgesteld moet worden en er regelmatig (altijd ’s nachts of als je niet thuis bent) storing in de brandstof aanvoer zit.
  • Een goed en betrouwbaar lange termijn beeld van je eigen energiegebruik voor het opwekken van warmte. Met te grove aannames ga je vaak de mist in.
  • Je eigen situatie goed laten doorrekenen door een onafhankelijke expert en bij het bepalen van de grootte van de installatie nagaan of je in jou gemeente een vergunning nodig hebt.
  • Voor jezelf een goed beeld te hebben van de kwaliteit van de brandstof die je kunt kopen of eventueel zelf maken. Het streven is; droog hout van min of meer gelijkmatige deeltjesgrootte, dat in de tijd altijd voldoende beschikbaar is, tegen een redelijke prijs.
  • “Regeren is vooruit zien”. Goede opslag en een robuuste logistiek tot aan de kachel is wezenlijk voor het succes. Duurdere houtpellets zijn volop beschikbaar en behoeven geen speciale aandacht. Goedkope houtsnippers daarentegen hebben wel aandacht nodig. Idealiter zou je in geval van houtsnippers,  één tot anderhalf keer het jaargebruik (afgedekt en goed geventileerd) op voorraad moeten kunnen leggen of op afroep beschikbaar hebben. Dit omdat goed en voldoende hout in NL maar in een relatief korte periode in het jaar beschikbaar komt en meestal niet droog genoeg is.  Met een ruime opslag en/of goede afspraken met een leverancier kan in één keer een groot volume goed spul ingekocht worden en te drogen gelegd in plaats van uit nood mindere kwaliteit te accepteren. In Engeland wordt het wilgenhout te drogen gelegd voordat het versnipperd wordt. Het balen van wilgentakken kan het droogproces bevorderen hoewel gehakselde wilgentakken vaak snippers levert van goede kwaliteit.

Algemene conclusie van de avond was dat, ook in het bosarme Nederland, hout (snippers of pellets) een prima en rendabel alternatief is voor (aard)gas of olie, bij een volume van meer dan 1000 kuub te verwarmen ruimte (exclusief warm water) maar dat er wel aan relatief strenge randvoorwaarden moet worden voldaan om ook het gebruiksgemak van gangbare installaties te halen.


Bekijk hier de presentatie  

Mobiele kachelinstallatie

Gescheiden oogst van blad en hout: Wie heeft ideeën?

Geplaatst op door

Op dit moment worden er bij Jo van Balkom, melkveehouder in Helvoirt, nog stekken van wilgen gepland. Bij Gerrit Verhoeven, geitenhouder in Biezenmortel, zijn dit voorjaar acacia’s (Robinia pseudoacacia) gepland. Op 11 april was er een netwerkbijeenkomst van het Praktijknetwerk Voederbomen & Multifunctioneel Landgebruik waarin de resultaten van het eerste jaar werden besproken. Het is duidelijk dat de oogsttechniek, waarmee het blad (voor voer) en hout (voor energie) gescheiden worden, de uitdaging van 2012 wordt. Alle ideeën zijn welkom.